تجزیه و تحلیل کسب و کار امری اساسی و حیاتی در دنیای تجارت است. پیشتر در یک مقاله در مورد تحلیل کسب و کار اشاره کردیم و آن را به عنوان فعالیتی تعریف کردیم که با بررسی وضعیت فعلی، مشکلات و نیازهای کسب و کار را شناسایی می‌کند.
زندگی امروزی، با اتکا به فناوری و سرعت بالا، تغییرات زیادی در نحوه تحقق اهداف افراد ایجاد کرده است. انسان‌ها به دنبال رسیدن به اهداف خود با سریعترین و راحت‌ترین راه ممکن هستند. در این راستا، استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های مختلف برای تحلیل بهتر و انجام تصمیم‌گیری‌های صحیح بسیار موثر خواهد بود. به همین دلیل، استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های تخصصی در تحلیل کسب و کار امری حیاتی است.
در این مقاله، قصد داریم به شما بهترین روش های مختلف تحلیل کسب و کار را معرفی کنیم و هرکدام را به طور دقیق توضیح دهیم. این تکنیک‌ها به شما کمک می‌کنند تا تصمیم‌گیری‌های موثرتری داشته و به نتایج معقولی از تحلیل کسب و کار دست یابید. با ما همراه باشید…
روش های تحلیل کسب و کار
روش‌های تحلیلی متخلفی برای تحلیل درست و اصولی کسب و کار وجود دارند، اما در این بخش تعدادی از مهمترین روش های تحلیل کسب و کار را معرفی خواهیم کرد:
روش تحلیلی طوفان فکری
این یک فعالیت گروهی به حساب می‌آید و یکی از محبوب ترین روش های تحلیل کسب و کار است. در این روش ایده‌ها و راه حل‌ها استخراج می‌شوند. مراحل انجام این روش عبارتند از:
- طرح دقیق مسئله و محدوده پاسخ
- انتخاب افراد متخصص مربوط به مسئله
- تفهیم کردن سوال و انتظارات از خروجی
- انتخاب یک فرد به عنوان تسهیل‌گر
- شفاف سازی صورت مسئله و محدودیت‌ها
- بیان و یادداشت ایده‌های افراد
- دسته‌بندی و پالایش ایده‌ها
قوانین مهمی که باید در جلسه طوفان فکری گروهی به آنها توجه کرد.
- هیچ ایده‌ای نامناسب و اشتباه نیست!
- هیچکس حق انتقاد و یا تمسخر دیگری را ندارد!
- تنها بحث مجاز در جلسه توضیح دادن ایده‌ها می‌باشد.
- تا حد امکان ایده‌های بیشتری داده و جمع آوری شود.
- ایده‌ها بهبود پیدا می‌کنند و می‌توانند با هم ترکیب شوند.
مدل سازی فرایندهای کسب و کار (BPMN)
این روش از روش های تحلیل کسب و کار برای شناسایی شکاف‌های بین فرایند موجود و فرایند مطلوب مورد استفاده واقع می‌شود. روش مدل سازی 5 جزء دارد. ورودی‌ها، دستاوردها و خروجی‌ها، فعالیت‌ها، رویدادها و نقاط تصمیم گیری. در ادامه این اجزا را بررسی خواهیم کرد.
- ورودی: هر فرایند بین یک یا چند ورودی دارد. مثلا در فرایند درخواست مشاوره ورودی همان فرم مشاوره است.
- خروجی: هر فرایند می‌تواند یک یا چند خروجی داشته باشد. خروجی در واقع همان نتیجه کل فرایند است. مثل ارائه گزارش، واریز پول، ثبت سیستم،…
- فعالیت‌ها: فعالیت‌هایی که برای تبدیل ورودی‌ها به خروجی‌ها انجام می‌شوند. به عنوان مثال پرینت گرفتن فرم مشاوره و انتقال به بخش فنی.
- رویداد: رویدا بر خلاف فعالیت که چند روز و چند ماه ممکن است طول بکشد، به صورت لحظه‌ای اتفاق می‌افتد و زمان زیادی نمی‌برد. مانند اعلام سود ماهیانه که در فرایند تحلیل مشخص شد. آن زمانی که برای مشخص کردن سود ماهیانه صرف می‌شود در واقع فعالیت است و لحظه اعلام سود، یک رویداد به حساب می‌آید.
- نقاط تصمیم گیری: در فرآیندهای کاری همیشه فعالیت‌ها یکنواخت انجام نمی‌شوند و گاهی نیاز است طبق شرایط و محدودیت‌ها تصمیمات دیگری بگیرید. به این نقاطی که مجبور می‌شوید بر طبق شرایط مختلف، مسیرتان را تغییر دهید، نقاط تصمیم گیری گفته می‌گویند.
نمونه نقشه فرایند مدل سازی
تجزیه و تحلیل SOAR
این روش شامل چهار بخش است. S_O_A_R
Strength = قوت
Opportunity = فرصت
Aspiration = آرزو
Result = دستاورد
این شاخص‌ها در دو زمان حال و آینده بررسی می‌شوند. شاخص‌های قوت و فرصت مربوط به زمان حال و شاخص‌های آرزو و دستاورد مربوط به زمان آینده هستند.
مدل آیدا (AIDA)
در این روش تحلیل کسب و کار، تمامی نقاط تماس مشتری با کسب و کار بررسی می‌شوند. نقاط تماس مانند آگاهی مشتری از محصول، خرید محصول و خدماتی پس از خرید دریافت می‌کند و غیره.
در مدل آیدا 4 شاخص مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- توجه و آگاهی _ Attention
- علاقه _ Interest
- تمایل _ Desire
- اقدام _ Action
در این روش مشتری در گام اول با کسب و کار شما آشنا و از وجود محصولاتتان با خبر می‌شود. پس از کسب آگاهی باید علاقه‌مندی در دل مشتری به وجود بیاید. علاقه مهمترین شاخص می‌باشد، زیرا اگر مشتری علاقه به خرید یک محصول نداشته باشد، هرگز این کار را انجام نخواهد داد. در گام سوم ایجاد تمایل باید مورد توجه واقع شود. تمایل به خرید زمانی ایجاد می‌شود که مشتری شما را با رقبا مقایسه کند. پس باید مزیت‌های رقابتی در محصول قرار دهید. گام نهایی گام اقدام و عمل می‌باشد، باید تلاش کنید پیشنهادهایی ارائه دهید تا خرید را نهایی کنید.
تجزیه و تحلیل CATWOE
این روش برای گسترش تفکر شما درباره یک مشکل یا وضعیتی مبهم می‌باشد. این روش 6 بخش دارد که در ادامه با آنها آشنا می‌شود.
- مشتریان = C = Customer
مشتریان شما چه کسانی هستند؟
این مسئله چه تاثیری رو آنها می‌گذارد؟ - بازیگران اصلی A = Actors =
چه کسانی درگیر این وضعیت هستند؟
چه کسانی در اجرای راه حل‌ها نقش دارند؟ - تبدیل T = Transformation Process =
چه فرایند یا سیستم‌هایی از این مسئله تاثیر می‌گیرند؟ - دیدگاه جهانی W = World View =
تصویر کلی و بزرگ چیست؟
اثرات گسترده این مسئله چه چیزهایی می‌باشند؟ - مالک O = Owner =
چه کسانی مالک این فرایند یا وضعیت هستند؟
چه نقشی در این راه حل ایفا می‌کنند؟ - محدودیت‌های محیطی E = Environmental Constraints =
چه محدودیت‌هایی روی راه حل و موفقیت آن تاثیر می‌گذارد؟
تجزیه و تحلیل MOSCOW
اساس این روش تحلیل کسب و کار درک اولویت‌ها و اولویت‌بندی درست کارها است. طبق این روش ابتدا باید ببینید چه اولویت‌هایی دارید تا برای آنها برنامه ریزی کنید.
- اولویت‌هایMust have
بدون این اولویت‌ها کارها به درستی انجام نمی‌شوند و بی‌نتیجه می‌مانند. برای شناسایی این اولویت سوال زیر را باید بپرسید.
اگر این شرایط بر آورده نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر پاسخ این بود که کارها انجام نمی‌شوند، در اینجا آن شرایط مورد نظر اولویت Must have دارد. - اولویت‌های Should have
در صورت نبودن شرایطی با این نوع اولویت، کارها انجام می‌شوند و نتایج بدست می‌آیند، اما کار کمی برای شما سخت می‌شود. - اولویت‌های Could have
نبودن این اولویت‌ها مشکلی به وجود نمی‌آورد، اما اگر باشند می‌توانند در بهبود کیفیت فعالیت‌ها موثر باشند. - اولویت‌های Won’t have this time
این اولویت‌ها بود و نبودشان هیچ فرقی ندارد و میتوان به راحتی آنها را نادیده گرفت.
تکنیک 5 چرا (5 Why)
روش تحلیل کسب و کار “5 چرا” یا همان “5Why” یک روش تحلیلی است که برای شناسایی علل اصلی یک مشکل یا مسئله استفاده می‌شود. این تکنیک اصطلاحاً در حوزه‌های مدیریت کیفیت و بهبود فرآیندها مورد استفاده قرار می‌گیرد، به ویژه در فرآیندهای شش سیگما.
اصول تکنیک تحلیل کسب و کار “5 چرا” به این شکل هستند:
شناسایی مسئله: شروع با شناسایی یک مسئله یا مشکل که نیاز به حل دارد.
پرسیدن چرا: سپس پرسش اول “چرا؟” مطرح می‌شود تا علت اولیه مشکل شناسایی شود.
تکرار چرا: این فرآیند به تعداد پنج مرحله یا بیشتر تکرار می‌شود، هربار با پرسش “چرا؟” در مورد علت آخر.
شناسایی علت اصلی: در نهایت، با تکرار این پرسش‌ها، معمولاً علت اصلی یا عوامل اساسی مشکل شناسایی می‌شود.
این تکنیک برای کشف علل اصلی مسائل و انجام تغییرات موثر در فرآیندها و سازمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این روش برای جلوگیری از تکرار مشکلات و بهبود مداوم فرآیندها استفاده می‌شود.
تکنیک شش کلاه تفکر
تکنیک شش کلاه تفکر یک مدل تحلیلی است که توسط ادوارد دو بونو (Edward de Bono) ابداع شده است. این روش تحلیل کسب و کار به منظور بهبود فرآیندهای تفکر گروهی و انفرادی و ایجاد دیدگاه‌های جدید و متنوع برای حل مسائل مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش تحلیل کسب و کار (6 کلاه تفکر) شامل استفاده از شش نوع مختلف تفکر (یا کلاه) است، هرکدام نمایانگر یک نوع از تفکر است.
در زیر توضیح مختصری از هر کلاه آمده است:
کلاه سفید (White Hat): تمرکز بر فاکتورها و اطلاعات آبی است. این کلاه بر اساس اطلاعات و واقعیت‌ها تمرکز می‌کند.
کلاه قرمز (Red Hat): مربوط به احساسات و احساسات فردی است. در این حالت، افراد احساسات خود را بیان می‌کنند بدون ضرورت توجیه یا منطق.
کلاه سیاه (Black Hat): تمرکز بر نقاط ضعف و نکات منفی است. این کلاه برای شناسایی مسائل و خطرات ممکن استفاده می‌شود.
کلاه زرد (Yellow Hat): متمرکز بر نقاط قوت و نکات مثبت است. در این حالت، افراد به دنبال ارائه دیدگاه‌های خوش‌بینانه و امکانات مثبت هستند.
کلاه سبز (Green Hat): مربوط به خلاقیت و ایده‌پردازی است. این کلاه برای تولید ایده‌های جدید و حل مسائل به وسیله تفکر خلاقانه استفاده می‌شود.
کلاه آبی (Blue Hat): تمرکز بر فرآیند تفکر و کنترل است. این کلاه برای مدیریت فرآیند تفکر و هدایت بحران‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از این تکنیک تحلیل کسب و کار به گروه‌ها کمک می‌کند تا از دیدگاه‌های مختلف به یک مسئله نگاه کنند و از تنوع تفکر برای یافتن راه‌حل‌های بهتر و خلاقانه‌تر بهره‌مند شوند.
مزایای تحلیل کسب و کار
تحلیل کسب و کار دارای مزایای متعددی است که به بهبود عملکرد و تصمیم‌گیری‌های صحیح در سازمان‌ها کمک می‌کند:
۱. شناخت بهتر از بازار: تحلیل کسب و کار می‌تواند به ما کمک کند تا با بازار و رقبا بهتر آشنا شویم و راه‌های بهتری برای رشد و توسعه کسب و کار خود پیدا کنیم.
۲. بهبود فرآیندهای کسب و کار: تحلیل کسب و کار می‌تواند نقاط ضعف و قوت در فرآیندهای کسب و کار را شناسایی کند و باعث بهبود کارایی و بهره‌وری بیشتر شود.
۳. تصمیم‌گیری بهتر: با تحلیل دقیق داده‌ها و اطلاعات، تصمیم‌گیری‌های بهتر و هوشمندتر در مورد راهبرد‌ها و سیاست‌های کسب و کار می‌تواند انجام شود.
۴. افزایش درآمد و سود: با شناخت بهتر از بازار و مشتریان، میتوان به راحتی راه‌هایی برای افزایش درآمد و سود کشف و اجرا کرد.
۵. افزایش رضایت مشتریان: تحلیل کسب و کار می‌تواند به ما کمک کند تا نیازها و ترجیحات مشتریان را بهتر درک کنیم و با ارائه خدمات و محصولات متناسب با آنها، رضایت مشتریان را افزایش دهیم.
ختم کلام...
همه شما می‌دانید که کسب و کارها با مشکلات و چالش‌های فراوانی مواجه می‌شوند، به همین دلیل تحلیل کسب و کار امری حیاتی می‌باشد، اما باید بدانید این کار یک سری اصول و تکنیک‌هایی دارد.
هدف ما از نگارش این مقاله این بود که به شما روش های تحلیل کسب و کار را معرفی کنیم. 8 مورد از روش های تحلیل کسب و کار را معرفی کردیم و توضیح مختصری هم در مورد آن ها دادیم، اما این پایان کار نیست و در مقاله‌های بعدی سعی می‌کنیم به صورت جداگانه این روش‌ها را بسط دهیم تا بهتر بتوانید از آنها بهره‌مند شوید.
سپاس بی‌نهایتـــ
بیزینس گلوریـــ
سوالات متداول
تحلیل کسب و کار با ارائه دقیق اطلاعات و داده‌ها، امکان ارزیابی بهتر و دقیق‌تر موقعیت‌ها و فرصت‌ها را فراهم می‌کند که این امر به تصمیم‌گیری‌های هوشمندتر در زمینه استراتژی‌ها، بازاریابی، و مدیریت کلان کسب و کار کمک می‌کند.
با شناسایی نقاط ضعف و قوت در فرآیندهای کسب و کار، تحلیل کسب و کار امکان بهبود و بهره‌وری بیشتر در اجرای فرآیندها را ایجاد می‌کند. این بهبودات می‌تواند به کاهش هدر رفت منابع و افزایش بهره‌وری منجر شود.
با درک نیازها و ترجیحات مشتریان از طریق تحلیل داده‌ها، کسب و کار می‌تواند خدمات و محصولات خود را بهبود داده و مواردی را اضافه کند که باعث افزایش رضایت مشتریان می‌شود.
بله، با شناخت بهتر از بازار و ارائه راهکارهای بهینه، کسب و کار می‌تواند به راحتی راه‌هایی برای افزایش درآمد و سود خود کشف کند و اقدامات مؤثری را در این زمینه انجام دهد.
